Toespraak van burgemeester Sikkema tijdens 4 mei herdenking
Oldambt – Op 4 mei herdenken we in heel Nederland oorlogsslachtoffers. Zo ook in de verschillende kernen van de gemeente Oldambt. Burgemeester Cora-Yfke Sikkema sprak bij de herdenking in Winschoten. Hieronder kunt u de speech nalezen.
Veel dank voor de goede wensen van de lieve mensen uit het oude Winschoten, wat nu Oldambt heet. Mijn herinneringen gaan terug via kleuterschool tot aan de 2e klas. Dat was goed en zelfs mooi! Toen kwam de onvrijwillige verhuizing naar de barak in Westerbork, etc. Terugkeer naar Nederland midden 1945, naar Amsterdam Een zeer veranderd en leeggeplunderd Nederland. Weer naar school: “en toen kwamen de Batavieren in ons land” (eerste les op school in 1945!)
Veel groeten van de nu 88-jarige Elly
Lieve mensen,
Goed dat we hier op 4 mei, onze nationale herdenkingsdag, bij elkaar zijn. Gezamenlijk stilstaan bij de slachtoffers van oorlogsgeweld vroeger en ook vandaag in de wereld. In een wereld die onrustig is, niet alleen ver weg, ook dichtbij hier in Europa. De oorlog in Oekraïne woedt maar voort, met alle gevolgen van dien. Gevolgen die we ook in Oldambt en Winschoten voelen en ervaren. Ik vind het mooi dat hier ook een aantal vluchtelingen aanwezig zijn, die nu in onze gemeente worden opgevangen, omdat het in hun eigen land niet veilig is. Dat geeft dit moment extra lading en emotie.
Auch ein herzliches Wilkommen an meine Deutschen Kollegen aus Leer, Papenburg, Weener und Bunde. Es freut mich dass Sie allen hier sind.
Deze herdenkingsdag is ontstaan om stil te staan bij alle slachtoffers van de Tweede WO, nu 78 jaar geleden. Slachtoffers van een ongekend wreed naziregime: Joodse medeburgers, zigeuners, homoseksuelen en ook verzetsstrijders en soldaten die vochten voor onze vrijheid. Die zich niet neerlegden bij de onderdrukking en onmenselijkheden van de nazi’s. De oorlog heeft geleid tot ontzettend veel slachtoffers. In Nederland kwamen 200.000 mensen om door het oorlogsgeweld. De helft daarvan, 102.000 waren Joodse inwoners die werden gedeporteerd en omkwamen in concentratiekampen. Onwaarschijnlijk veel.
In Oldambt zijn de cijfers ook indrukwekkend. Uit een recent onderzoek blijkt dat in onze gemeente nog geen 9% van onze Joodse gemeenschap de oorlog heeft overleefd.
8,8% om precies te zijn….. Slecht 45 van onze 509 Joodse inwoners overleefden de holocaust.
De weinig overlevenden die terug kwamen in Oldambt werden niet bepaald empathisch ontvangen, zeker niet als het ging over een verzoek tot rechtsherstel. De reactie was terughoudend, zakelijk, met weinig compassie. Dat lijkt me zwaar: kom je terug uit een kamp, en vrijwel alle nabestaanden en familieleden heb je verloren. Heel lang is het onbekend of ze misschien nog wel terug zullen komen. Die onzekerheid. Daarmee leven en ondertussen proberen het leven in Oldambt weer op te bouwen met een overheid die niet erg meewerkt. Dit zijn situaties die je je niet echt kunt voorstellen. Net als ik me de situatie van Elly moeilijk voor kan stellen.
Ik las zojuist een briefje voor van de 88 jarige Elly. Zij woont in Israel, in een woongemeenschap voor overlevenden van de Holocaust. Twee Winschoters ontmoetten Elly daar, toen zij er werkten als vrijwilligers. Dat was natuurlijk heel bijzonder. Het echtpaar heeft bij hun tweede bezoek namens mij een kaart en presentje voor haar meegenomen. En ik kreeg het net voorgelezen briefje terug. Ik vind het ontroerend mooi, om verschillende redenen.
Ten eerste: het briefje zelf, handgeschreven door Elly, en met zo’n liefdevolle toon
Ten tweede: ze heeft haar kampverleden beperkt tot één zin: toen kwam de onvrijwillige verhuizing naar de barak in Westerbork, etc
Meer woorden maakt ze er niet aan vuil. Indrukwekkend.
Het briefje roept bij mij ook vragen op, en enige verontwaardiging. Vooral de zin dat haar eerste les op school ging over de komst van de Batavieren. Hoe bizar is dat? Ik zie een meisje voor me dat de lagere school binnenloopt, in de klas zit. Ze heeft de kampen overleefd en ontzettend veel meegemaakt. En wat leert zij? De komst van de Batavieren. Alsof er tussen 1940-1945 niks gebeurd is. Dat raakt me.
Aan de andere kant zullen na de oorlog, naast Elly, elke dag leerlingen teruggekomen zijn op scholen in Amsterdam, en is waarschijnlijk gedacht: we moeten nu door, opbouwen. Kinderen hebben al 5 jaar lang nauwelijks onderwijs gehad.
Dan kom je bij de vraag: hoe doe je dat? Opbouwen na de oorlog? Hoe combineer je aandacht voor het leed dat is geschied met vooruit willen kijken, de vrijheid tegemoet.
Mijn verontwaardiging is in die zin wat te gemakkelijk. Want het is nogal wat om na de oorlog verder te gaan. En hoe je het ook doet, het is nooit goed genoeg, omdat je niet aan iedereen genoeg aandacht en liefde kunt geven.
En dan bedenk ik dat dit soort dilemma’s nu gelden in landen waar oorlog is of onderdrukking, zoals in Oekraïne, Syrië, Sudan, of Iran en Afghanistan.
Het is belangrijk dat beseffen dat vrede en vrijheid, een groot goed is. Dat het hard werken is om die te behouden en die te ervaren. Dat wij de vrijheid doorgeven met aandacht en compassie. Aan onze kinderen, de toekomstige generatie.
Opdat wij niet vergeten.
