Winschoten – Zondag 4 mei stond Winschoten in het teken van herdenken, bezinnen en verbinden tijdens de jaarlijkse Dodenherdenking. De plechtigheden begonnen om 18.00 uur met de openstelling van de Marktpleinkerk, waar om 18.15 uur een herdenkingsbijeenkomst plaatsvond. Deze bijeenkomst, georganiseerd door de Raad van Kerken, werd gevuld met muziek en voordrachten van gedichten die de stilte en betekenis van deze dag kracht bijzetten.
Om 18.45 uur vervolgde de herdenking bij het Joods monument aan de Venne. Daar sprak Bert van der Woude de aanwezigen toe met een indringende toespraak. Aansluitend brachten vertegenwoordigers van diverse instanties, organisaties en individuele aanwezigen bloemen en kransen, als teken van respect en eerbetoon aan de slachtoffers van oorlog en geweld.
(lees verder onder de foto)
Rond 19.00 uur vertrok onder klokgelui de indrukwekkende ‘Stille Tocht’. Deze tocht volgde een route langs betekenisvolle plekken in Winschoten. Kunstenaar Willem Dresselhuys gaf onderweg meerdere ontroerende performances. De eerste vond plaats bij het Joods monument op de Venne.
(lees verder onder de foto)
De stille tocht vervolgde zijn weg naar de Liefkensstraat, waar bij de oude Joodse begraafplaats brandende Jodensterren een indrukwekkend eerbetoon vormden. De begraafplaats werd in 1828 gesloten vanwege gezondheidsvoorschriften en raakte daarna in verval. In 1894 werd een monument geplaatst om de plek te markeren.
Na de deportatie van de Joodse gemeenschap in 1942 verdween het toezicht, en werd het terrein gebruikt voor landbouw. In 1969 werden de overledenen herbegraven aan de St. Vitusholt, samen met het monument.
Bij graafwerkzaamheden in 2016 werden nog negentien graven ontdekt. De gemeente Oldambt besloot in overleg met het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) en opperrabbijn Binyomin Jacobs de graven een beetje te verplaatsen en de rustplek in ere te herstellen, met een hekwerk en stenen uit het vroegere Joodse armenhuis.
(lees verder onder de foto)
De stille tocht vervolgde zijn route richting de Bosstraat, waar bij de voormalige synagoge een derde moment van bezinning plaatsvond. Ook hier werd stilgestaan bij de Joodse gemeenschap die ooit zo’n belangrijke rol speelde in het stadsleven van Winschoten.
Sodom, Lutje Mokum of Mokum Beis – Winschoten kent vele bijnamen die verwijzen naar het Joodse verleden van de stad. Vóór de Tweede Wereldoorlog woonde in Winschoten de op één na grootste Joodse gemeenschap van Nederland. Ongeveer tien procent van de inwoners van Winschoten was Joods. Alleen Amsterdam kende procentueel meer Joodse inwoners.
(lees verder onder de foto)
De route werd vervolgd via Het Boschplein, de Garstestraat, de spoorwegovergang en de Garst naar het monument aan het Zuiderveen. Voorop in de stoet liep muziekvereniging Prins Hendrik uit Scheemda, die op indringende wijze de ‘Dodenmars’ op trommels speelde en zo de plechtige sfeer onderstreepte.
(lees verder onder de foto)
Rond 19.57 uur arriveerde de stoet bij het monument aan het Zuiderveen. De leden van scoutinggroep St. Vitus verwelkomden de aanwezigen met een vlagceremonie. Muziekvereniging De Harmonie bracht een muzikaal eerbetoon, waarna om exact 20.00 uur twee minuten stilte in acht werden genomen. Aansluitend klonk het Wilhelmus.
(lees verder onder de foto)
Na afloop van de stilteplechtigheid legden burgemeester Sikkema samen met Robert Jalink van het 4 mei comité een krans namens het gemeentebestuur. Duitse burgemeesters en diverse andere organisaties volgden met het neerleggen van bloemstukken. Burgemeester Sikkema sprak de aanwezigen kort toe, waarna leerlingen van obs De Tweemaster gedichten voordroegen. De plechtigheid werd afgesloten met koraalmuziek en een defilé langs het monument, waarbij iedereen de gelegenheid kreeg om bloemen neer te leggen.
(lees verder onder de foto)
De herdenkingsavond eindigde met een gezamenlijke terugtocht naar het Marktplein, waar in de Marktpleinkerk een afsluitend kopje koffie werd aangeboden. Het was een waardige en ingetogen herdenking waarin er werd stilgestaan bij de waarde van vrijheid, vrede en herinnering.
