Wist je dat (1): De stations van Winschoten, Scheemda en Bad Nieuweschans een rijke historie hebben
Oldambt – In deze zomervakantie zoekt OldambtNu.nl weetjes voor je uit met betrekking tot het Oldambt. We duiken in de geschiedenis, bijzondere plekken en evenementen uit onze regio. Heb jij een leuk onderwerp waar wij onderzoek naar moeten doen? Tip ons via redactie@oldambtnu.nl en wie weet, zoeken we het voor je uit!
Wie met de trein door Oost-Groningen reist, passeert drie stations die elk een bijzonder verhaal vertellen. Station Winschoten, station Scheemda en station Bad Nieuweschans behoren tot de oudste spoorweghaltes van Nederland. Samen vormen zij een tastbare herinnering aan de aanleg van de zogenoemde Staatslijn B: de spoorverbinding tussen Harlingen en de Duitse grens. Deze lijn, geopend in de tweede helft van de 19e eeuw, zorgde ervoor dat het Oldambt zich economisch en maatschappelijk kon ontwikkelen.
Economische motor van vroeger
In de 19e eeuw was het spoor een belangrijke motor voor de regionale economie. Landbouwproducten zoals graan en suikerbieten werden vanuit omliggende dorpen per trein verder het land in vervoerd. Naast het hoofdstation van Winschoten kende de regio meerdere kleine stopplaatsen, onder meer bij Heiligerlee en Scheemda, die vooral werden gebruikt voor goederenvervoer en forensen uit de directe omgeving. Hoewel deze kleinere haltes inmiddels verdwenen zijn, leven ze voort in oude spoorboeken en archiefbeelden.
(lees verder onder de foto)
Station Scheemda – Klein maar monumentaal
Ook station Scheemda werd in 1868 geopend en is een zogenoemd “vierde klasse”-station. Het gebouw, eveneens ontworpen door Van Brederode, is sinds 2001 een rijksmonument. Het oorspronkelijke pand, destijds bekend als Scheemda-Eexta, huisvest tegenwoordig een woning en een onderneming. Ondanks zijn bescheiden omvang is het station een drukbezochte halte, mede dankzij de nabijheid van het Ommelander Ziekenhuis Groningen.
(lees verder onder de foto)
Station Winschoten – Rijksmonument met een beladen geschiedenis
Het stationsgebouw van Winschoten werd in 1868 geopend en ontworpen door architect Karel Hendrik van Brederode in neoclassicistische stijl. Het gebouw is een zeldzaam bewaard gebleven “derde klasse”-station en staat op de lijst van rijksmonumenten.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde het station een aangrijpende rol: van hier vertrokken treinen met Joodse inwoners richting kamp Westerbork. In de omgeving herinneren monumenten aan deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis.
Tramlijn
De tramlijn Winschoten – Ter Apel was een verbinding in de provincie Groningen, aangelegd door de Stoomtramweg-Maatschappij Oostelijk Groningen. De lijn werd geopend op 1 november 1914, maar bleek financieel weinig succesvol. Alleen in 1943 werd winst geboekt; in andere jaren zorgde de groei van wegvervoer voor verlies. Na de Tweede Wereldoorlog nam het gebruik snel af en op 12 juni 1948 werd de tramlijn definitief gesloten.
(lees verder onder de foto)
Bushalte
In de jaren zestig groeide het busvervoer fors, waardoor het bestaande busstation te klein werd. De oplossing kwam in de vorm van een overdekt en afsluitbaar busstation met vijftien perrons, dat tevens dienstdeed als stalling. In 1966 verleende de gemeente toestemming voor de bouw. Het complex was jarenlang een drukke hub voor busverkeer, tot het in 2016 werd gesloopt en plaatsmaakte voor een modern busstation in de open lucht.
(lees verder onder de foto)
Station Bad Nieuweschans – Het meest oostelijke station van Nederland
Helemaal aan het einde van de lijn ligt station Bad Nieuweschans, het meest oostelijk gelegen station van Nederland. Dit grensstation werd in november 1868 geopend en speelde een belangrijke rol in de verbinding met Duitsland. Het oorspronkelijke stationsgebouw werd in 1973 gesloopt, maar een gerestaureerde polygonale locomotiefloods uit 1877 herinnert nog aan de rijke historie.
(lees verder onder de foto)
Bad Nieuweschans kent bijzondere verhalen. Zo wist de beroemde natuurkundige Lise Meitner in 1938 via dit station te ontsnappen uit nazi-Duitsland. En het monument De Laatste Blik herinnert aan de Joden die vanaf hier hun land voor het laatst zagen voordat zij werden gedeporteerd.
Vandaag de dag wordt het station nog steeds bediend door Arriva-treinen richting Groningen. De grensoverschrijdende verbinding naar Leer kende periodes van stilstand door herstelwerkzaamheden, maar speelt nog altijd een belangrijke rol voor reizigers die Duitsland willen bereiken.
(lees verder onder de foto)
Levende historie in gebruik
Hoewel de drie stations verschillen in omvang en functie, hebben ze één ding gemeen: ze zijn een levend stukje erfgoed. Meer dan 150 jaar spoorweggeschiedenis komt samen in Winschoten, Scheemda en Bad Nieuweschans. Dagelijks maken reizigers gebruik van deze historische haltes, die zo bijdragen aan de verbinding tussen dorpen, steden en zelfs landen.
Heb jij een interessant weetje of onderwerp over het Oldambt?
Laat het ons weten via redactie@oldambtnu.nl en wie weet lees je jouw onderwerp binnenkort terug in onze zomerse reeks “Wist je dat?”. Disclaimer: De redactie gebruikt voor deze artikelen open bronnen op het internet. Ontbreekt er volgens jou informatie of zie je een foutje? Laat het ons dan gerust weten, zodat we het kunnen aanvullen of corrigeren.
